Het leven in de ateliers

Amsterdam
Mondriaan verhuist in de jaren dat hij in Amsterdam woont maar liefst acht keer. Zijn atelier aan het Rembrandtplein 10, op een bovenverdieping van het gebouw van kunstenaarsvereniging St. Lucas, is ingericht volgens de 19e-eeuwse mode: veel hout, donkere meubels, zware tapijten en gordijnen, en niet te vergeten een heuse kroonluchter. Zo zien de zalen van de kunstenaarsverenigingen eruit en daar wil Mondriaan niet voor onderdoen. Hij laat in 1906 zelfs een portretfoto maken, poserend achter zijn ezel, als een echte kunstenaar. Hij is zich ervan bewust dat zijn interieur, net zo goed als zijn schilderijen, bijdraagt aan zijn status en imago als kunstenaar.

Parijs
In Parijs woont Mondriaan in een atelier aan 26 Rue du Départ in de kunstenaarswijk Montparnasse. Waar in de 19e eeuw de kunstenaars wat buiten de stad bij elkaar woonden in Montmartre, verzamelde de nieuwste generatie zich in Montparnasse, de wijk achter een groot nieuw station. Mondriaans atelier kijkt uit op de treinen. Hoewel het gebouw van buiten grijs en grauw is, creëert Mondriaan in zijn atelier een totaal andere sfeer. Hij schildert de wanden wit en hangt zijn eigen schilderijen op. Daarnaast plakt hij stukken karton in primaire kleuren op de muur. Zo wordt zijn atelier als het ware een 3D-versie van zijn schilderijen. Op deze manier kan hij via zijn leefomgeving kleuren en verhoudingen op zich in laten werken. Hij verandert de samenstelling op de wanden met enige regelmaat. Als een paar Nederlandse kranten en tijdschriften erover schrijven wordt het atelier steeds meer een bezienswaardigheid. Vooral jonge kunstenaars zijn nieuwsgierig, een bezoek aan zijn atelier is voor hen een hemelse ervaring. Voor de inmiddels wereldberoemde Amerikaanse kunstenaar Alexander Calder is het in 1930 zelfs aanleiding om vanaf dan alleen nog maar abstract te werken.

New York
In New York woont Mondriaan in twee verschillende ateliers. Hij timmert zelf kastjes en krukjes en schildert deze wit. Ook de wanden krijgen dezelfde behandeling als in Parijs. Zijn uitgebreide platenkast heeft een prominente plek en er staat een bureautje waarachter hij aan zijn theoretische teksten werkt. Het atelier oogt soberder dan het atelier in Parijs. Mondriaan ontvangt er regelmatig gasten, maar het atelier is niet ‘the talk of town’, zoals daar. Na Mondriaans overlijden vinden vrienden er zijn laatste schilderij – Victory Boogiewoogie – op de schildersezel.